چرخ‌دنده‌سازی تنها یک فن به شمار نمی‌آید و می‌توان آن را نوعی دانش نیز محسوب کرد. از کنار هم گذاشتن چرخ دنده ها و یا پیوند آن با قرقر‌ه‌ها ماشین آلات متفاوت و متعددی به وجود آمده‌اند که به نوبه خود سهمی در ارتقای زندگی بشر داشته‌اند.
یکی از ابزارهایی که با بهرهگیری از دانش چرخ‌دنده‌سازی به وجود آمد جرثقیل بود که در تمدن های باستان آثار آن یافت شده است این وسیله تکامل یافته ماشینی به نام شادوف بود که در مصر باستان بیشتر برای آبکشی استفاده می‌شد. ساختار آن از یک بازوی بلند، تکیه گاه عمودی، تکیه گاه افقی، یک وزنۀ تعادل درسر بازو و سطل در سر دیگر بازو تشکیل شده است.
یونانی ها و رومی ها وایرانی های باستان این وسیله را کامل کرده، طناب و قرقره های آهنی به آن اضافه کردند و به مرور جهت جابه‌جایی وسایل از آن بهره‌گرفتند که بر اساس یافته‌های باستانشناسان استفاده مزبور در تخت جمشید به ثبت رسیده است. در ادوار بعد نیز این وسیله بازهم کامل‌تر شد.
برخی از محققان معتقدند که ابن سینا دانشمند معروف ایرانی در کتابی به نام «معیارالقول» جرثقیلی را طراحی کرد که با چرخ‌دنده، پیچ دنده و قرقره های ثابت و متحرک ساخته شده بود؛ این جرثقیل به شکلی ساخته شده بود که می توانست با 30 کیلو نیرو، وزنی معادل 30 هزار کیلو را بلند کند.
تصویری از جرثقیل ساخت ابن سینا
